wroclaw.pl strona główna

PILNE Na wrocławskim lotnisku mogą wystąpić opóźnienia lotów

  1. wroclaw.pl
  2. Kultura
  3. Europejska Stolica Kultury
  4. Honorowi Patroni Kultury
  5. Tadeusz Różewicz

Wrocławianin od 1968 roku, poeta, dramatopisarz i prozaik, wybitny przedstawiciel polskiej liryki powojennej, mistrz miniatury lirycznej, współtwórca podstawowej części współczesnej poezji europejskiej, jako składnika literatury światowej, debiutował poetycko w prasie młodzieżowej w 1938 roku.

Tadeusz Różewicz urodził się 9 października 1921 roku w Radomsku w rodzinie urzędniczej. Rok przed wybuchem II wojny światowej przerwał naukę z powodu kłopotów materialnych, potem dorabiał korepetycjami, był gońcem w Zarządzie Miejskim i pracował fizycznie. Po ukończeniu tajnego kursu szkoły podchorążych (1942) walczył w oddziałach partyzanckich Armii Krajowej i współpracował z prasą konspiracyjną. Ogłosił wówczas pod pseudonimem Satyr zbiór poezji i opowiadań „Echa leśne”. W roku zakończenia wojny Tadeusz Różewicz uzyskał egzamin dojrzałości na kursach dla pracujących w Częstochowie i zapisał się na wydział historii sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Rok później wydał zbiór satyr prozą i wierszem „W łyżce wody”. Od 1949 roku Różewicz przez dwadzieścia lat mieszkał i tworzył w Gliwicach, następnie we Wrocławiu.

Twórczość Tadeusza Różewicza stała się integralną częścią legendy kulturalnej grodu nad Odrą i światowego dziedzictwa kultury, a przez to elementem promocji Wrocławia za granicą. Ciągle wydawane i wznawiane tomiki poezji Różewicza znajdują zawsze nabywców, a adaptacje sceniczne jego poematów i dramatów zdobywają coraz to nowych widzów, zarówno w kraju jak i na świecie. Utwory tłumaczono bowiem na ponad 20 języków świata. Są obecne na scenach teatrów wszystkich kontynentów, najczęściej bodaj na obszarze niemieckojęzycznego kręgu kulturowego. W efekcie, Różewicz został laureatem między innymi Austriackiej Nagrody Państwowej i Nagrody Kulturalnej Śląska (1994) oraz członkiem Niemieckiej Akademii Sztuki.

Przyczynę – tak przecież ważnej dla Wrocławia – popularności Różewicza w świecie, zwłaszcza w Niemczech przeżywających doświadczenia i konsekwencje przegranej wojny, znaleźć można w pierwszym zbiorze poetyckim z 1947 roku „Niepokój”, zawierającym prawie wszystkie cechy charakterystyczne także dla późniejszej twórczości pisarza. Nie ulega też wątpliwości, że wśród poezji wyrosłej z doświadczenia wojny i okupacji oraz będącej swoistym świadectwem czasu, a zarazem przestrogą, twórczość cechowała znacząca odmienność zapisu. Jego forma była prosta i powściągliwa, zwięzła. W konsekwencji, poezja Różewicza pozbyła się wszelkich ozdobników i metaforyki, gadulstwa i patosu, a zawarta w niej refleksyjność stanowiła jakby warstwę ochronną przed moralnym, społeczno-politycznym brakiem wrażliwości. Sławny poeta niemiecki Hans Kruger, krytyk i redaktor oraz dyrektor znaczącego wydawnictwa literackiego Carl Hanser w Monachium, o prostych słowach poezji Różewicza pisał, iż są „piękne – wewnętrzną prawdą: formy niepokoju”. Określenie to jest wynikiem złożenia tytułów dwóch zbiorów poetyckich wspomnianego już „Niepokoju” i wydanej 11 lat później „Formy”. W ten sposób Różewicz stał się w poezji „nauczycielem” powojennej generacji Niemców. Ich niepokój, podobnie jak Różewicza, wyrastał zarówno z biografii własnych, jak i z sytuacji, w jakiej znalazły się społeczeństwo, naród i państwo. Ogólnoludzkie walory jego poezji, jej siła i trwanie, tkwią przede wszystkim w tym, że oddaje ona stany ducha ludzi XX wieku pod różnymi szerokościami geograficznymi: jednostek często osamotnionych i zagubionych oraz nie mających orientacji w jakiejś wspólnocie.

Równie bogata twórczość sceniczna Różewicza zajmuje osobne i znaczące miejsce we współczesnej dramaturgii, choć tematycznie wywodzi się z twórczości poetyckiej. Jest niewątpliwie próbą realizacji własnej koncepcji teatru „realistyczno-poetyckiego”, przeciwstawianego niejako zarówno teatrowi klasycznemu, jak i awangardowemu. „Kartoteka” (1960), „Stara Kobieta wysiaduje” (1969), „Akt przerywany” (1970), „Na czworakach” (1972), „Białe małżeństwo” (1975) czy „Pułapka” – to tylko niektóre tytuły, których realizacje sceniczne złożyły się na niezwykle bogatą panoramę zjawisk i wydarzeń kulturowych i to nie tylko we Wrocławiu.

Twórczość Różewicza stanowi wdzięczny przedmiot licznych studiów i analiz przede wszystkim z dwóch powodów. Nikt bowiem spośród współczesnych Mu poetów nie określił swojej odmienności tak mocno, nikt też nie bronił jej tak uparcie i skutecznie jak autor „Niepokoju”. W efekcie Różewicz wywarł znaczący wpływ nie tylko na poetów powojennych w Polsce, choć nie wszyscy do tego się przyznają, ale i poza nią. Przyznający się do tego oddziaływania Stanisław Grochowiak krótko przed śmiercią skonstatował: „Po wojnie nad Polską przeszła kometa poezji. Głową tej komety był Różewicz, reszta to ogon”. Zawarta w twórczości Różewicza refleksyjność chroni niejako świat i żyjących w nim ludzi przed znieczuleniem moralnym i społeczno-politycznym. W ten sposób Tadeusz Różewicz, wybitna postać środowiska literackiego i teatralnego Wrocławia, swoją twórczością przybliżył nasze miasto światu.

Bądź na bieżąco z Wrocławiem!

Kliknij „obserwuj”, aby wiedzieć, co dzieje się we Wrocławiu. Najciekawsze wiadomości z www.wroclaw.pl znajdziesz w Google News!

Reklama